Będę mieć dziecko
Jak dochodzi do konfliktu
Kobiety w ciąży z niezgodnością Rh (matka Rh-, dziecko Rh+) narażone są na uczulenie (immunizację) antygenem D. W czasie ciąży, a szczególnie podczas porodu czerwone krwinki płodu mogą dostać się bowiem do krwioobiegu matki. W przypadku kiedy matka posiada grupę krwi Rh-, a płód Rh+, dziedziczony po ojcu, matka może wytworzyć przeciwciała anty-Rh, które przenikając przez łożysko mogą wywołać groźną chorobę cytotoksyczną noworodków, doprowadzić do niedokrwistości u płodu, a nawet do jego obumarcia. To efekt protestu układu odpornościowego matki, który uznaje krwinki płodu za "obce"? i produkuje przeciwciała niszczące krwinki dziecka.
Pierwsza ciąża zwykle bezpieczna
Do konfliktu rzadko dochodzi podczas pierwszej ciąży, gdyż organizm matki nie posiada jeszcze wspomnianych przeciwciał. Czasem jednak kobieta może wytworzyć przeciwciała po przebytym poronieniu czy zabiegach wykonanych podczas ciąży. Stają się one groźne w kolejnej ciąży. Kiedy kobieta po raz kolejny zachodzi w ciążę (i dziecko także dziedziczy po ojcu Rh+), przeciwciała wytworzone wcześniej w jej organizmie uaktywniają się. Dostają się przez łożysko do krwiobiegu płodu i uszkadzają jego czerwone ciałka krwi. Aby powstały takie przeciwciała, do organizmu matki musi przedostać się co najmniej 0,2 ml krwi płodowej. Przedostawaniu się krwi płodu do krwiobiegu matki sprzyjają: poronienie, odklejenie się łożyska, ciąża pozamaciczna, krwotoki, zabiegi wewnątrzmaciczne, badania prenatalne, cesarskie cięcie, poród zabiegowy, np. z użyciem kleszczy.
Trzeba zbadać krew
Bardzo ważne, by każda przyszła matka do 12. tygodnia ciąży obowiązkowo miała oznaczoną grupę krwi, czynnik Rh, oraz gdy ma Rh- poziom przeciwciał atakujących czerwone krwinki płodu. Powinna też wówczas znać grupę krwi oraz czynnik Rh ojca dziecka. Pozwoli to ocenić stopień ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego u kobiet z Rh- oraz odpowiednio wcześnie wprowadzić właściwą profilaktykę. Wskazane jest trzykrotne wykonanie badań laboratoryjnych wykrywających przeciwciała anty Rh. Gdy specjalne badania krwi (tzw. odczyn Coombsa) wykażą, że we krwi przyszłej mamy są obecne przeciwciała anty-D, powinna ona zostać otoczona szczególną opieką lekarską i wykonać dodatkowe badania tych przeciwciał w 28., 32. i 36. tygodniu ciąży, a także badanie USG.
Grupa krwi i układ Rh
Grupa krwi jest cechą wrodzoną. W Polsce najczęściej występuje grupa krwi A (ok. 37 proc.) oraz 0 (ok. 36 proc.). Grupę B ma około 19 proc. ludzi, a AB - około 8 proc. Ważne jest także oznaczanie tzw. układu grupowego Rh, który składa się z 6. podstawowych antygenów C, D, E, c, d, e. W zależności od obecności lub nieobecności antygenu, ludzie podzieleni są na grupę Rh+ i Rh-. Aby doszło do konfliktu serologicznego u matki Rh- muszą powstać przeciwciała przeciwko antygenom krwinek płodu Rh+. Ilość ich musi być wystarczająco duża, aby po przejściu przez łożysko mogły zniszczyć znaczną ilość erytrocytów dziecka. Do konfliktu serologicznego może dojść w przypadku istnienia niezgodności czynników Rh pomiędzy rodzicami dziecka, ale niekiedy może pojawić się on także, gdy matka ma grupę krwi np. 0, a dziecko dziedziczy po ojcu grupę A lub B.
Nie dopuścić do konfliktu
Medycyna w przypadku wystąpienia konfliktu serologicznego potrafi, na szczęście, uratować dziecko (transfuzja krwi), ale przede wszystkim stara się do konfliktu nie dopuścić, zapobiegając powstaniu przeciwciał. W tym celu zaraz po porodzie, poronieniu lub zabiegach ginekologicznych, kobietom podaje się specjalną immunoglobulinę anty-D, która niszczy krwinki Rh+, zanim układ odpornościowy matki zdąży na nie negatywnie zareagować. Dzięki temu kolejne dziecko rozwijające się w łonie matki będzie bezpieczne. Immunoglobulina anty-D dostępna jest już w aptekach na receptę. Do niedawna podawana była tylko w szpitalach. Lekarze podkreślają, że umożliwia to bardziej skuteczne zapobieganie powstaniu konfliktu Rh. Preparat jest stosowany: _ w czasie ciąży i po porodzie oraz przed i w czasie procedur położniczych, u kobiet, u których może wystąpić immunizacja (uczulenie antygenem D), _ gdy pomyłkowo kobiecie z Rh- przetoczono krew Rh+. (bram)
